زمين شناسي و پترولوژي سنگ هاي آتشفشاني و نفوذي كوه هاي يخاب(شرق كاشان)

منطقه مورد مطالعه در 60كيلومتري شرق كاشان در محدوده اي با مختصات جغرافيايي ´57و°51 تا ´04 و °52طول شرقي و "30 و ´58 و °33 تا ´06 و °34 عرض شمالي واقع شده است. ناحيه مورد مطالعه بخشي از يك كمربند ولكانيكي تكتونيزه با روند شمال غرب، جنوب شوق را تشكيل مي دهد كه از لحاظ تقسيمات ساختاري پوسته ايران زمين، جزئي از زون ساختاري ايران مركزي محسوب مي شود. در مطالعات صحرائي و پتروگرافي مشخص گرديد كه ليتولوژي منطقه شامل بخش هاي وسيعي از سنگ هاي ولكانيك و پيروكلاستيك ائوسن بوده كه توسط استوك هاي گرانيتوئيدي متعدد كوچك و بزرگ بهمراه دايك هاي بازيك قطع گريده است. ولكانيك هاي ائوسن زيرين در آغاز، يك رديف پيوسته تفريقي، از آندزيت بازالتي بطرف آندزيت، تراكي آندزيت و تراكيت را تشكيل ميدهند كه در ادامه، يك روند تفريقي از آندزيت- داسيت بطرف داسيت و ريوداسيت جايگزين آنها مي گردد. در ائوسن مياني همراه با گسترش عظيمي از توف هاي سبز خاكستر اسيد در منطقه، شاهد حضور ولكانيك هاي آلكالي بازالت مي باشيم كه در ائوسن بالايي با سكانسي از سنگ هاي ولكانيك اسيد، تراكي داسيتي، آندزيتي، آندزيت بازالتي تا اليوين بازالت همراه هستند. در انتهاي اين زمان است كه استوك هاي گرانيتوئيدي متشكل از گرانوديوريت ها، كوارتز مونزونيت ها و ميكرو كوارتزديوريت پورفيرها، در مجموعه هاي ولكانيك ائوسن نفوذ يافته اند. جايگزيني اين استوك ها، فرايندهاي متامورفيسم مجاورتي را هر چند بطور ضعيف بدنبال داشته است كه از جمله مي توان به برشي شدن و ميلونيتي شدن سنگ ميزبان و همچنين كينگ باند و خميدگي پلاژيوكلاز ها اشاره نمود. از پيامدهاي اين جايگزيني، دگرگوني از نوع گرمابي (Hydrothermal Metamorphism) مي باشد كه عملكرد آن بصورت دگرساني متعدد ديابازي متعلق به اواخر ائوسن - اليگوسن، سنگ هاي آندزيتي ائوسن زيرين و توف هاي سبز ائوسن مياني كوه هاي يخاب را در شرق مزرعه حاج علي و مزرعه گزو قطع كرده اند. مطالعات پترولوژيكي و ژئوشيميايي نشان مي دهند كه ماگماهاي سازنده سنگ هاي منطقه از نظر MgO بسيار فقير بوده و در نتيجه داراي يك روند تفريقي كالكوآلكالن مي باشند. در اين ميان سنگ هايي كه متحمل دگرساني هيدروترمال شده اند تمايل بيشتري به طرف قلمرو آلكالن از خود نـشان مي دهــند. همچنين دايك هاي ديابازي منطقه داراي يك روند تولئيت جزاير قوسي مي باشند. شواهد متعدد صحرائي، كاني شناسي و ژئوشيميايي بيانگر اين است كه ماگماي تشكيل دهنده گرانيتوئيدهاي منطقه مورد مطالعه، داراي منشأ آذرين(I-type )بوده و از نوع گرانيتوئيدهاي كمان قاره اي مي باشند كه از يك روند كرديلرايي پيروي مي كنند. وجود حجم عظيمي از روانه هاي ايگنمبريتي و سنگ هاي اسيد در منطقه و نتايج حاصل ازدياگرام هاي ژئوتكتونيكي، احتمال تشكيل چنين ماگماتيسم كالكوآلكالني را در حاشيه قاره ها درمـنطقـه مورد مطالعه قوت مي بخشد. گسترش دگرساني از انواع آرژيليك و پروپيليتيك در مناطق دگرساني و در مناطق مجاور استوك هاي گرانوديوريتي، ذخاير معدني فراواني را در گستره مورد مطالعه بجاي گذاشته است