مطالعات كاني شناسي و پترولوژيكي مجموعه هاي آذرين-تبخيري گنبدهاي نمكي زاگرس بلند (استان چهار محال و بختياري)

گنبدهاي نمکي کاج-رستم آباد، دشتک و دو آب در نزديکي روستاي اردل و دهکده فارسون قرار دارد. اين منطقه در تقسيم بندي زمين شناسي ايران در منطقه زاگرس بلند (استان چهار محال و بختياري) واقع گرديده است. منطقه ي مورد مطالعه از مجموعه هاي آذرين- تبخيري با ترکيب بازالت، آندزيت بازالتي، تراکيت، قطعات پيروکلاستيک، سنگ هاي تبخيري و واحدهاي رسوبي به سن کامبرين زيرين تشکيل شده است. سنگ هاي آذرين به صورت آتشفشاني و نيمه عميق با ترکيب کاني شناسي پيچيده رخنمون دارند. کاني هاي موجود در سه مرحله متبلور گرديده اند: 1- ماگمايي (پلاژيوکلاز، کلينوپيروکسن، آپاتيت و کرسوتيت) 2- تاخيري (اکتينوليت، بيوتيت، کوارتز، اسفن، کلسيت و اپيدوت) 3- کاني زايي رگچه اي (اکتينوليت، کوارتز، کلسيت، گارنت، اپاک، آلبيت و کلريت) سنگ ها در مجموع داراي بافت ميکروليتيک پورفيري، اينترسرتال و بادامکي مي باشند. حضور کاني هاي آبدار نظير کلريت، اپيدوت و اکتينوليت حاکي از پديده دگرساني در بازالت ها است. وجود آپاتيت، سوزن هاي ريز کرسوتيت و کلينوپيروکسن با ماکل ساعت شني و زونينگ نماينده طبيعت آلکالن اين سنگ ها است. گسترش محدود سنگ هاي ولکانوکلاستيک در منطقه ي مورد مطالعه از غير انفجاري بودن و خروج متناوب گدازه هاي بازالتي از طريق شکاف هاي نسبتا وسيع در محيط رسوبگذاري حكايت دارد. آناليز مايکروپروب بر روي کاني هاي مجموعه آذريني نشان مي دهد كه کلينوپيروکسن داراي تركيب تيتان اوژيت تا ديوپسيد، هورنبلند از نوع کرسوتيت، آمفيبول هاي آزبستي با تركيب اکتينوليت، اپيدوت داراي تركيب پيستاشيت و طبيعت پلاژيوکلاز آلبيت مي باشد. همچنين کاني هاي کلينوپيروکسن و هورنبلند از محتواي بالاي تيتان برخوردارند. وجود تيتان زياد در کاني هاي ماگمايي و همراهي ولکانيک ها با رسوبات تبخيري و كم عمق قاره اي، مبين يک رژيم زمين ساخت کششي از نوع ريفت درون قاره اي است. مطالعات مايکروپروب بر روي کاني هاي اپيدوت، آلبيت، کلريت، گارنت و آمفيبول هاي آزبستي نشان دهنده تاثير فاز تاخيري غني از Na2O, CaO, Fe2O3, H2O, CO2 است. بر پايه داده هاي شيميايي XRF سنگ هاي منطقه تحت پژوهش ترکيب پيوسته اي از بازالت تا تراکيت نشان مي دهند. بطور کلي از يک طرف داراي سرشت آلکالن (با توجه به شواهد پتروگرافي و غني شدگي نمونه ها از تيتان) و از طرف ديگر طبيعت تولئيتي (با توجه به غني شدگي از آهن) دارند. در مجموع براساس نمودار هاي تعيين کننده سري ماگمايي، ولکانيک هاي منطقه ويژگي سري تحولي از خود نشان مي دهند. بر مبناي داده هاي ژئوشيميايي و محاسبات ژئوترمومتري صورت گرفته بر روي كاني كلينوپيروكسن دماي 1220 cº و فشار متوسط تا پائين براي تشكيل اين كاني پيشنهاد مي شود. همچنين دماي تشكيل كلريت هاي رگه اي 510º-ء350º سانتي گراد بدست آمده است. همچنين آمفيبول هاي آزبستي در محدوده دمايي 320 cºء-520 cº، فشار 2 كيلوبار و آندراديت ها در گستره دمايي 300 cºء-520 cº و فشار 5/0 كيلوبار پايدارهستند. مطالعات سيالات درگير بر روي رگچه هاي کوارتز هاي هيدروترمال گنبدهاي نمکي حاکي از شوري بالاي سيالات است. از طرف ديگر با توجه به آناليزهاي ايزوتوپي 18O/16O بر روي نمونه هاي مذکور مي توان منشا سيالات را شورابه هايي دانست که از محيط سنگ هاي رسوبي منطقه بويژه سنگ هاي تبخيري منشا گرفته است