بررسي ژئوشيميايي زون هاي آلتره كانسار سرچشمه و نقش معدن كاري در پراكنش و انحلال پذيري فلزات سنگين

فعاليت هاي بشري در كنار پتانسيلهاي طبيعي از جمله بارزترين عوامل آلايش محيط زيست مي باشند . اين امر بويژه در مناطق معدني و از آن جمله ، كانسارهاي پورفيري قابل مشاهده است . اين كانسارها با توجه به مشخصه هاي ژئوشيميايي و ژنزاوليه خود جايگاه مناسبي براي تمركز عناصر مختلف ، مثل فلزات سنگين مي باشند و فروپاشي و تجزيه سنگ هاي اين مناطق عاملي جهت رهايش و ورود آسانتر اين عناصر به آب و خاك منطقه است. عملكرد گسترده محلول هاي هيدروترمال اوليه و به تبع آن وقوع فرآيندهاي فروشست و انباشت توسط سيالهاي نفوذي منجر به شكل گيري زونهاي مختلف كاني سازي و آلتراسيون در كانسارهاي پورفيري گشته است . عناصر فلزي نيز با توجه به مشخصه هاي ژئوشيميايي خود در زونهاي مختلف تمركز يافته اند چنان كه مثلاً موليبدن و نقره در زون هيپوژن ، مس در زون سوپر ژن و آهن در زون اكسيد غني شدگي نشان مي دهند. سولفيد هاي فلزي از جمله پيريت و كالكو پيريت واكسي هيدروكسيدهاي آهن را مي توان به عنوان مهمترين كاني ها در تمركز و تثبيت فلزات در نقاط مختلف به حساب آورد . اين تركيبات ، با توجه به ساختار نه چندان مستحكم خود ، شرايط لازم را براي رها سازي و ورود عناصر فلزي به شبكه هاي آبي و خاكي منطقه فراهم مي نمايند و پتانسيل طبيعي عظيمي را جهت آلايش محيط تشكيل مي دهند. نقش انسان از طريق فعاليت معدن كاري به روش انفجار ، در قالب تخريب قطعات سنگي اوليه كه كاهش اندازه ذرات و افزايش سطح تماس آنها با آبهاي نفوذي و در نتيجه ، افزايش خاصيت اسيدي اين آبها را به همراه دارد ، قابل مطالعه و بررسي است . مطالعات آزمايشگاهي صورت گرفته در محدودة معدن مس سرچشمه ، حكايت از تأثير مستقيم عامل PH بر انحلال پذيري و رهايش فلزات به درون آبهاي هم زيست با توده هاي سنگي دارد به گونه اي كه با افزايش خاصيت اسيدي محلول ، بويژه در PH كمتر از 6 ، شاهد افزايش رها سازي فلزات مي باشيم. البته ، در مورد عنصرآهن ، اين مسئله تنها در تركيبات گوتيت و ليمونيت دار مشاهده مي شود و به دليل ويژگي هاي ژئوشيميايي خاص پيريت ، با افزايش خاصيت اسيدي محلول رها سازي آهن در نمونه هاي مختلف كانسار كاهش مي يابد . كاهش اندازه ذرات نيز افزايش ميزان رها سازي عناصر فلزي را به همراه دارد ، هر چند اين پديده كم رنگ تر از تأثير PH محلول در رها سازي فلز است . با مقايسه ميزان تمركز عناصر در زونهاي مختلف آلتراسيون و كاني سازي ونيز ميزان فلز رها شده در آب تحت شرايط مختلف محلول و تركيبات جامد (PH محلول واندازه ذرات جامد) با استاندارد هاي بين المللي مي توان به آلوده بودن سنگهاي مناطق مختلف معدن نسبت به عناصر گوناگون ونيز بيش از حد بودن عناصر فلزي رها شده در آب جهت مصارف شرب ويا كشاورزي اذعان داشت كه موجب آلودگي خاك و آب منطقه شده اند