پترولوژي و ژئوشيمي توده گرانيتوئيدي چاه سالار (جنوبغرب نيشابور)

توده گرانیتوئیدی چاه سالار در جنوب غرب نیشابور، در شمال روستای چاه سالار در حاشیه شمالی زون ایران مرکزی واقع شده است. بر اساس مشاهدات صحرایی، پتروگرافی و نمودارهای ژئوشیمیایی طیف ترکیب سنگ شناسی این توده را دیوریت، کوارتزدیوریت و گرانودیوریت تشکیل می دهند.
گرانیت ها عضو تفریق یافته این مجموعه هستند که به صورت دایک یا آپوفیز این توده نفوذی را قطع می کنند. پگماتیتهای گرانیتی و توده های کوارتزولیتی همراه آنها، تفریق یافته ترین عضو مجموعه سنگ شناسی را تشکیل می دهند. معادلهای نیمه عمیق سنگهای نفوذی نامبرده نظیر آندزیت پیروکسن دار، آندزیت، تراکی آندزیت و داسیت به صورت دایک یا گنبد، توده نفوذی را قطع می کنند. سنگهای گرانیتوئیدی نامبرده از انواع بافتهای گرانولار، میرمکیتی، گرافیکی، پورفیری، میکرولیتی پرفیری و جریانی را نشان می دهند. به استثناء گرانیتها که بسیار تفریق یافته اند، سایر ترکیبات سنگی بر روی نمودارهای تغییرات اکسیدهای عناصر اصلی، کمیاب و کمیاب خاکی در مقابل SiO2 یا اندیس تفریق، تغییرات نسبتاً پیوسته ای نشان می دهند. روندهای تغییرات در نمودارهای عناصر سازگار و ناسازگار در مقابل یکدیگر، نشان دهنده آن است که این پیوستگی و ارتباط ترکیبی از نوع تبلور تفریقی است. ویژگیهای ژئوشیمیایی، حاکی از ماهیت کالک-آلکالن و متاآلومین این توده و تعلق آن به گرانیتوئیدهای نوع I می باشد. دیاگرامهای متمایز کننده محیط تکتونیکی نیز نشان می دهند که توده گرانیتوئیدی چاه سالار به گرانیتوئیدهای کوهزایی نوع کمان آتشفشانی (VAG) و همچنین گرانیتوئیدهای جزایر قوسی (IAG) تعلق دارد. بررسی جامع ویژگیهای زمین شناسی صحرایی، پتروگرافی و ژئوشیمیایی حکایت از آن دارد که ماگمای سازنده این توده نفوذی از طریق ذوب بخشی ورقه اقیانوسی فرورونده (متابازیت) با ترکیب آمفیبولیتی یا گوه گوشته ای متاسوماتیزم شده حاصل شده و سپس از طریق فرایند تبلور تفریقی، آلایش یا اختلاط ماگمایی تحول یافته است.